Więzadło krzyżowe przednie, czyli ACL- Anterior Cruciate Ligament jest pasmem tkankowym, łączącym przednią część kości udowej z tylną powierzchnią kości piszczelowej. Tym samym odpowiada za stabilizację stawu kolanowego. Obok więzadła krzyżowego przedniego wewnątrzstawowo znajduje się więzadło krzyżowe tylne, które krzyżuje się z ww więzadłem przednim. Obie struktury zapewniają fizjologiczny ruch zginania i prostowania stawu z delikatną rotacją podudzia, a także niwelują kierunek działania sił z zewnątrz. Ze względu na budowę stawu, większe siły działają na więzadło krzyżowe przednie, efektem czego są nierzadkie urazy tego więzadła.
Kiedy dochodzi do uszkodzenia więzadła?
Do uszkodzenia więzadła krzyżowego przedniego predysponowane są psy w każdym wieku i każdej rasy. Okazuje się, że jest to najczęstsza przyczyna kulawizny kończyny miednicznej u zwierząt, która pojawia się z różnym nasileniem. Może dochodzić do połowicznego przerwania więzadła, jedynie jego rozciągnięcia, kończąc na całkowitej utracie ciągłości.
Przerwanie całkowite jest składową wielu czynników, m.in.:
- procesów degeneracyjnych więzadła
- wieku
- otyłości
- złej kondycji fizycznej
- predyspozycji genetycznych i rasowych (dowodem jest zerwanie więzadła w kończynie sąsiedniej do 2-3 lat po pierwszym urazie).
Ostry uraz więzadła często poprzedzony jest kilkuletnim procesem zwyrodnieniowym struktury, która ma bezpośredni osłabiający wpływ. W takiej sytuacji nawet przy stosunkowo małej sile może dojść do jego uszkodzenia.
Rasy predysponowane do zerwania więzadła krzyżowego przedniego?
W większości są to rasy psów dużych i olbrzymich, których tylne kończyny są nadmiernie spionizowane i wyprostowane w stawie kolanowym. Możemy do nich zaliczyć takie rasy jak: amstaff, labrador retriver, akita, mastiff, nowofunland.
Nie należy zapominać o rasach małych (tzw. do 5 kg – Yorshire terrier czy shitzu), które także chorują – w przypadku tych ras, o ile nie doszło do zwichnięcia rzepki, metodą leczenia nie musi być zabieg operacyjny.
Jakie objawy towarzyszą zerwaniu więzadła krzyżowego przedniego?
W zależności od stopnia nasilenia zmian może występować okresowa kulawizna bezpośrednio po wysiłku. Zwierzę stopniowo traci chęć do aktywności fizycznej, niechętnie wskakuje do samochodu, odmawia zabaw, w których jeszcze niedawno chętnie brał udział.
Dobrzy obserwatorzy dostrzec mogą zaniki mięśniowe kończyn miednicznych czy obrzęk przyśrodkowej części stawu kolanowego. Przy całkowitym zerwaniu, często łączonym z urazem, zwierzę przejawia nagłą kulawiznę i porusza się na 3 kończynach z podkuloną łapą.
Diagnostyka zerwania więzadła krzyżowego przedniego?
Podstawa diagnostyka to pełne badanie ortopedyczne wykonane w ruchu oraz spoczynku (po wprowadzeniu zwierzęcia w sen farmakologiczny). Rozluźnienie i zniesienie napięcia mięśniowego przyspiesza i ułatwia postawienie odpowiedniej diagnozy. Standardem jest wykonanie 2 prób stabilności stawu, a mianowicie: testu kompresji piszczeli oraz testu szufladowego.
Kolejnym krokiem jest wykonanie badania RTG, które pomaga w ocenie stopnia zmian zwyrodnieniowych w stawie kolanowym, potwierdza lub wyklucza obecność wysięku zapalnego wewnątrz jamy stawowej oraz pozwala na zaplanowanie metody leczenia.
Do dodatkowych metod diagnostycznych możemy zaliczyć badanie rezonansem magnetycznym oraz artroskopię.
Leczenie zerwania więzadła krzyżowego przedniego?
Obecnie na rynku weterynaryjnym powstało wiele metod terapeutycznych zerwania więzadła krzyżowego przedniego. Możemy je podzielić na te, które odtwarzają zerwane więzadło krzyżowe przednie (metoda zewnątrztorebkowa) oraz te, które zmieniają biomechanikę w stawie.
Metoda zewnątrztorebkowa polega na wprowadzeniu grubego, nylonowego implantu na zewnątrz stawu kolanowego i zakotwiczenie go o odpowiednie struktury (trzeszczkę mięśnia brzuchatego łydki i guzowatość kości piszczelowej) w taki sposób, by spełniało funkcję uszkodzonego więzadła. U psów do 20 kg metoda dawała dobre rezultaty, natomiast badania kliniczne dowiodły, że implant po 4- 5 miesiącach ma tendencję do poluźnienia lub przerwania, a stabilność kolana zapewnia blizna torebki stawowej i powięzi.
Założeniem drugiej grupy jest zmiana ukierunkowania sił działających na chory staw kolanowy. Wykonując osteotomię (czyli przecięcie) kości piszczelowej z włożeniem implantu do ww. kości, przenosi się siły wcześniej działające na więzadło krzyżowe przednie na więzadło proste rzepki. W ten sposób więzadło krzyżowe przestaje być potrzebne i nie trzeba go odtwarzać.
Zaliczamy tu technikę TTA ( Tibial Tuberosity Advancement), którą rutynowo wykonujemy u pacjentów dotkniętych urazem więzadła.
Metoda TTA polega na przecięciu guzowatości kości piszczelowej pod odpowiednim kątem oraz jej odciągnięciu przednim aż do osiągnięcia kąta 90 stopni pomiędzy powierzchnią kości piszczelowej a linią przebiegu więzadła prostego rzepki. „Klin”, jaki powstaje w miejscu przecięcia, wypełniany jest tytanowym implantem, dostosowanym do wielkości pacjenta, który w połączeniu z płytką kostną stabilizuje kość i zapewnia odpowiednie odciągnięcie guzowatości kości piszczelowej.
Metoda TTA występuję w 2 modyfikacjach:
- TTA Rapid
- TTA Porous.
Cechą różnicującą obie metody jest jedynie różnorodność implantów stosowanych przy osteotomii.
Głównymi zaletami TTA są:
- znaczne skrócenie czasu rekonwalescencji oraz szybsze obarczanie kończyny po zabiegu (nawet do 48h po zabiegu)
- zmniejszenie prawdopodobieństwa powstania zmian zwyrodnieniowych w stawie
- rezygnacja z opatrunków usztywniających, nierzadko stosowanych przy metodach tradycyjnych zewnątrztorebkowych
- mały rozmiar implantu, który nie powoduje dyskomfortu zwierzęcia
- dobra tolerancja zwierząt na tytan – materiał, z którego wykonany jest implant, jest lekki, wytrzymały i nie powoduje odczynów tkankowych
- wysoka skuteczność oraz mniejsze prawdopodobieństwo powikłań i reoperacji, które często zdarzają się przy metodzie tradycyjnej.
Brak leczenia urazu więzadła krzyżowego przedniego będzie skutkował nasileniem stanu zapalnego i bólu zwierzęcia. To z kolei przyspieszy rozwój zmian zwyrodnieniowych, w konsekwencji prowadząc do artrodezy stawu (zesztywnienia) i pozbawienia ruchu w stawie, co jest jednoznaczne z kalectwem zwierzęcia.